Tiroid bezi, boynun ön kısmında yerleşmiş olan ve salgıladığı hormonlarla vücut metabolizmamızı düzenleyen endokrin bir organdır. Tiroid bezi hastalıkları, basit guatrdan hayatı tehdit eden tiroid kanserine kadar değişir. En sık rastlanan hastalıklar, tiroid hormonları üretimindeki düzensizliklerdir. Tiroid hormonları aşırı miktarda salgılandığında hipertriodizm, yetersiz miktarda salgılandığında ise hipotriodizm meydana gelir. Tiroid bezinin iltihaplanmasına tiroidit adı verilir. Tiroid bezinin normalden büyük olmasına ise guatr adı verilir. Guatrda, tiroid bezi büyümüştür ancak fonksiyonlarında bozulma olmayabilir.
Hipertiroidizm (zehirli guatr): Tiroid hormonun aşırı salgılanması halidir.
Buna bağlı olarak; 1-İştah artışına rağmen kilo kaybı 2-Sinirlilik, acelecilik, çabuk yorulma 3-Terleme, sıcağa tahammülsüzlük 4-Çarpıntı, yüksek kan basıncı 5-İshal veya sık dışkılama 6-Ağız kuruluğu, çok su içme, sık idrara çıkma, gece idrara çıkma 7-Kas güçsüzlüğü, ellerde titreme 8-Bakışlarda şaşkınlık veya korku ifadesi. Göz kapağının yukarıya doğru gerilmesi ve göz kapağında şişme. Göz kürelerinin öne doğru belirmesi 9-Guatr yani  tiroid bezinin büyümesine rastlanır.
Hipotiroidizm: Tiroid hormonunun yetersiz salgılanması halidir.
Bu nedenle; 1-Halsizlik, çabuk yorulma, hareketlerde yavaşlama 2-Kalp atışlarının yavaşlaması 3-Uyku eğiliminin artması 4-Soğuğa dayanıksızlık 5-Ses kalınlaşması, yavaş ve kısık sesle konuşma 6-Deride kalınlaşma, kuruluk, saç dökülmesi, kaşların kenarlardan dökülmesi 7-Kabızlık 8-Terleme azlığı 9-Yüzde ve gözkapaklarında şişkinlik 10-Guatr yani tiroid bezinin büyümesine rastlanır.
Tiroidit: Tiroid bezinin iltihaplanması halidir.
Bu nedenle;
Tiroid bezi üzerinde ağrı, sıcaklık, kırmızılık
Boyun hareketlerinde ağrı ve kısıtlanma
Tiroid bezinde akut, ağrılı büyüme
Yutma güçlüğü
Bu belirtiler grip, boğmaca veya kızamık gibi bir virüs enfeksiyonundan kısa süre sonra görülebilir veya nedeni bilinmeyen bir sebeple oluşabilir.
Guatr:Çoğunlukla tiroid bezindeki büyüme dışında belirti veya bulgu yoktur. Büyümeden dolayı çevre dokularda bası belirtileri ortaya çıkabilir. Nefes darlığı ve yutma güçlüğü görülebilir. En  belirgin nedeni genellikle bölgesel olan iyot eksikliğidir.
Tiroid kanserleri yukarı bahsedilen durumlarda veya tiroid bezinin beklenmeyen şekilde büyümesi durumlarda düşünülmeli ve şüphelenilen durumlarda bir an önce doktora başvurulmalıdır.
Tiroid hastalıklarının tanısında :
Tiroid bezi fonksiyonlarını ölçen testler, ultrasonografi, sintigrafi ve gerekli hallerde yapılan ince iğne biyopsisi dışında daha bir çok tetkik mevcuttur.
TEDAVİ
Hipertiriodizmde, tiroid hormonlarının aşırı üretimi baskılanmaya çalışılır. Bu nedenle antitiroid ilaçlar öncelikle kullanılmalıdır. Ancak 12-18 ay sonra antitiroid ilaçlar kesildiğinde aktivasyonu devam eden hastalarda ve başlangıçtan itibaren tiroid bezi iri olanlarda cerrahi tedavi uygulanır. Tedaviyi istemeyen veya cerrahi girişim riski yüksek hastalarda radyoaktif iyot tedavisi kullanılabilir.Göz bulguları için etkin tedavi yoktur.
Hipotiroidizm: Vicutta yetersiz olan tiroid hormonlarının hastaya dışarıdan verilmesi gerekir. Tedaviye ömür boyu devam edilir.
Tiroidit:Bakteri enfeksiyonlarına bağlı gelişen olgularda uygun antibiyotikler verilir. Cerrahi drenaj yapılır. Hashimoto tiroiditinde prednisolon ve/veya tiroid hormonları verilir.
Guatr: Hastalığın sık görüldüğü bölgelerde çocuk ve gençlerin diyetine iyot eklenmesi (iyotlu tuz kullanılması) guatr gelişimini önler. Yaygın ve yumuşak guatrlarda dışarıdan verilecek tiroid hormonuyla guatr belirgin şekilde küçülür. Guatr bası belirtilerine yol açıyorsa veya klinik ve laboratuar incelemeler tiroid kanseri kuşkusu veriyorsa tedavi cerrahidir.
Prof.Dr.Selçuk ONART