Bu hastalık grubunda enfeksiyonlar, lokalize veya sistemik enflamasyonlar, iyi ve kötü huylu tümörler yer alır. Tükrük bezleri kulak önünde ve çene altında olan 3 çift büyük tükrük bezleri dışında ağız içine açılan pek çok küçük tükrük bezinden oluşur.
Tükrük bezi enfeksiyonları:
Kabakulak, genelde çocukluk döneminde virüslerle oluşan ateş, kırgınlık ve baş ağrısı olan kulak önünde şişlik ile karakterizedir. Bu hastalığa bağlı kısırlık, sağırlık ve menenjit oluşabileceği dikkate alınıp derhal doktora başvurulmalıdır. Özellikle erişkin yaşta oluşması halinde daha ağır seyretmektedir. Sağlık bakanlığının güncel aşı takviminde kabakulak aşılama programı içine alınmıştır.
HIV(AIDS hastalığı etkeni), tükrük bezi hastalıklarına hatta tükrük bezi kanserine yol açabilir.
Tükrük bezlerinde bakteriyel enfeksiyonlarda görülür. Akut enfeksiyonlarda ani başlayan ağrı, şişlik ve ateş olur. Yemek yerken şikayetlerde artış görülür. Kronik enfeksiyonlar bu şikayetlerin daha silik halde ancak daha uzun süreli olması halidir. Bu enfeksiyonların olduğu durumlarda tükrük bezindeki taşlar ve kullanılmakta olan tükrük akımını azaltacak ilaçlar sorgulanmalıdır.
Tükrük bezi enflamasyonları:
Sjögren sendromu, tükrük bezlerini tutan romatolojik bir hastalıktır. Ağız kuruluğu, göz kuruluğu ve %50 oranında romatoid artrit gelişimi görülen bir hastalıktır.
Sarkoidoz, özellikle akciğerleri tutan bir hastalık olup tükrük ve göz yaşı bezlerinide tutabilir.
Tükrük bezi tümörleri:
İyi huylu tükrük bezi tümörleri içinde en sık pleomorfik adenom gözlenir. Bu tümörler genelikle kulak önü tükrük bezinde görülürler ve cerrahi olarak tedavi edilirler.
Kötü huylu tükrük bezi tümörleri büyük veya küçük tükrük bezlerinden kaynaklanabilirler hepsinin tedavisi cerrahi olup ek tedavi olarak radyoterapi ve kemoterapi gerekebilir.