Yüzde seğirme, güçsüzlük veya hareketsizlik yüz sinirini ilgilendiren bir hastalığın bulgularıdır. Yüzde anormal hareketler veya felç bir enfeksiyon, yaralanma veya tümör nedeniyle oluşabilir ve nedeni mutlaka araştırılmalıdır. Kulak Burun Boğaz Hastalıkları Uzmanı yüz siniri hastalıkları ve tedavisi üzerine eğitim görmüştür.
YÜZ SİNİRİ NEDİR?
Yüz siniri bir telefon kablosuna benzer ve 10 000 adet farklı sinir lifi içerir bunların 7000 tanesi adalelere gider.
Yüzdeki Adale hareketleri: Her bir lif bir yüz kası için elektriksel uyarılar taşır. Bu sinirin lifleri tarafından taşınan bilgi gülmemize, ağlamamıza, gülümsememize veya kaş çatmamıza olanak sağlar ve bu nedenle yüzün ifadesini sağlayan sinirdir. Bu sinir liflerinin yarısında veya yarısından fazlasında bir engellenme meydana gelirse yüzde güçsüzlük meydana gelir. Bu sinir lifleri uyarılırsa yüz kaslarında spazm veya seğirme şeklinde hareketler oluşur.
Gözyaşı üretimi
Tükürük üretimi
İşitme: Orta kulaktaki üzengi kemiğinin kasına uyarılar taşır.
Tat: Dilin ön kısmının tat duyusunu sağlar.
Yüz sinir fonksiyonları çok kompleks olduğundan, lifleri zedelenirse bir çok semptom oluşur. Yüz sinirdeki bir hastalık yüzde seğirme, güçsüzlük veya felç ile, gözde veya ağızda kuruluk ile veya tat duyusunda değişmeyle sonuçlanabilir.
NASIL ÇALIŞIR?
Yüz sinirİ beyinden yüzün mimik kaslarına ulaşmak için kafa tabanından geçer. Beyni terk ettikten sonra kulağın yerleşmiş olduğu kemiğe girer ve bu kemik içinde bulunan bir kanaldan (iç kulak yolu) duyma ve denge sinirleriyle çok yakın bir ilişkide olarak geçer. Bu kanal içinde uzanan 4cm’lik yolu boyunca yüz siniri üç orta kulak kemikçiği etrafında dolanır, kulak zarı arkasından ve daha sonra da kulak arkasında bulunan kemiğin içinden geçer. Yüz sinir bu kemiği geçtikten sonra yüzde bulunan tükürük bezi (parotis bezi) içinden geçer ve değişik yüz kaslarına giden bir çok dala ayrılır. Yüz sinir kemik içinde yol alırken gözyaşı bezine, üzengi kemiği kasına, dile (tat duyusu için) ve tükürük bezine giden bir çok dal verir.
ANİ OLUŞAN YÜZ FELCİ
“Bell felci” olarak da isimlendirilen hastalık muhtemelen vücudun bir virüse karşı gösterdiği tepki sonucunda meydana gelmektedir. Yüz sinirinin kemik içindeki bölümü şişer ve basınç siniri zedeler.Yüz güçsüzlüğün nedeninin bu olay olduğundan emin olmak için ve diğer nedenleri ekarte etmek için özel sorular vardır. Baş boyun ve kulak muayenesinden sonra bir seri test uygulanabilir. En çok uygulanan testler şunlardır:
İşitme testi: Sinire zarar veren nedenin işitme sinirini, iç kulağı veya işitme mekanizmasını da etkileyip etkilemediğini ortaya koyar.
Denge testi: Denge sinirinin tutulumunu değerlendirir
Gözyaşı testi: Gözün gözyaşı üretme kabiliyetini ölçer. Göz yüzeyini (kornea) kuruluktan korumak için göz damlaları gerekli olabilir.
Radyolojik görüntüleme: BT (bilgisayarlı tomografi) veya MRI (manyetik rezonans görüntüleme) yüz sinir alanında enfeksiyon, tümör, kemik kırığı veya diğer anormalliklerin olup olmadığını ortaya koyar.
Elektriksel test: Sinirdeki zedelenme miktarını ortaya koymak için yüz sinir uyarılır. Bu test sık aralıklarla tekrarlanarak hastalığın ilerleyici olup olmadığı görülebilir.
TEDAVİ
Tanı testlerinin sonuçları tedaviyi belirleyecektir:
Eğer neden bir enfeksiyon ise bakterilerle savaşacak bir antibiyotik veya antiviral ilaçlar kullanılabilir.
Eğer şişme (ödem) olabileceğine inanılıyorsa sıklıkla steroidli ilaçlar kullanılabilir.
Kaçınılmaz durumlarda siniri zedeleyen kemiğin cerrahi olarak çıkarılması (dekompresyon) uygun olabilir.
İYİLEŞMENİZE YARDIMCI OLUN
Yüz sinir felce uğradığında, sağlıklı yapısını devam ettirebilmesi için sürekli bir gözyaşı akışına ihtiyacı olan göze gerekli ilgi gösterilmelidir. Gözyaşı göz kırpma sırasında göz üzerine yayılır, fakat yüz sinir felçlerinde göz kırpma azalır veya tamamen ortadan kalkar. Azalmış göz kırpma ve gözyaşı salgısının yokluğu sonucunda gözyaşının göz küresi üzerindeki akışı azalır veya tamamen ortadan kalkar ve korneada kuruma, erozyon ve ülser oluşumu ile sonuçlanır ve hatta gözün kaybedilmesi muhtemeldir. Gözün bir parmak ile kapatılması gözün nemli tutulması için etkili bir yoldur. Gözün parmak ucu tarafından zedelenmesine engel olmak için parmağın arka tarafı kullanılmalıdır. Gözü nemli tutmak ve yabancı maddelerin göze girmesini engellemek için sıklıkla koruyucu gözlükler ve temiz göz petleri kullanılır. Eğer göz kuruysa gözü nemli tutmak için suni göz yaşları kullanılabilir. Bu damlalar doktorunuz tarafından tarif edildiği şekilde kullanılmalıdır. Uyanıkken etkilenen göze her saatte bir bu damlalardan bir veya iyi damla damlatılmalıdır ve uyurken göze merhem sürülmelidir.
REHABİLİTASYON
Kalıcı yüz felçli hastalar göz kapağı ağırlıkları veya yayları, kas transferleri gibi çeşitli cerrahi işlemler ile rehabilite edilebilirler. Bazı hastalar yüz eğitim denen özel bir fizik tedavi yönteminden fayda görebilirler. Yüzün aşırı hareketliliği veya kas spazmı gibi yüz felç komplikasyonları için uygulanabilecek tedavi yöntemleri aşırı hareketli kasın cerrahi olarak kesilmesi veya kasların kimyasal madde enjeksiyonlarıyla güçsüzleştirilmesi gibi yöntemleri içermektedir. Eğer bu işlemlere gerek duyulursa doktorunuz sizinle bu işlemler hakkında görüşecektir.
SONUÇ
Yüz felci de içeren yüz sinir hastalıkları nadir değildir ve çeşitli nedenleri vardır. Yüz sinir fonksiyonlarının mümkün olan en iyi şekilde düzeltilebilmesi için uygun tanı ve tedavi çok önemlidir. Kalıcı yüz sinir zedelenmesi bulunan hastalara bile yüz fonksiyonları düzeltmek için geliştirilmiş cerrahi işlemler sayesinde yardımcı olunabilir.
Prof. Dr. Selçuk ONART